iTest қолданбасын жүктеп алу
Мектеп емтихандарына ыңғайлырақ форматта дайындалыңыз
II тарау. Жасушаның химиялық құрамы
Нәруыздар – көміртегі, сутегі, оттегі, азот, күкірт және т. б. элементтерден тұратын күрделі органикалық заттар. Нәруыздар 45°–80°С-да ұйиды. Олардың құрамы 20 аминқышқылынан тұрады.
Майлар үш элементтен құралған, олар: көміртегі, сутегі, оттегі. Майлар судан жеңіл, суда ерімейді. Май глицерин мен майқышқылынан тұрады.
Көмірсулар – майларға ұқсас, көміртегі, сутегі, оттегіден тұрады. Көмірсу деп аталу себебі, сутегі мен оттегінің арақатынасы сумен бірдей Көмірсуларға әр түрлі суда тез еритін тәтті (кристалды) қанттар жатады. Бұлардың ішінде көбірек таралғандары – глюкоза (жүзім қанты) мен гликоген (жануарлар крахмалы). Гликоген бауыр мен жануарлар бұлшықеттер жасушаларында кездеседі.
Нәруыздар, майлар және көмірсулар – жасуша цитоплазмасының, ядросының және органоидтарының негізгі құрылыс материалдары болып саналады. Нәруыздардың молекулалары жасушадағы химиялық реакцияларды тездетуге қатысады. Нәруыздар мен көмірсулар ыдырағанда энергия бөлінеді.
Жасуша цитоплазмасында тұздардан көбірек кездесетіндері: хлорлы натрий, хлорлы калийден басқа натрий, калий, кальций, магнийлердің фосфорлы және көмірқышқылды тұздары. Минералды тұздар судың жасушалар мен жасушааралық заттардың арасында теңдей бөлінуін қамтамасыз етеді.
- Көміртегі, сутегі, оттегі, азот, күкірт және т. б. элементтерден тұратын күрделі органикалық заттар:
-
Үш элементтен құралған, суда ерімейтін:
- Майларға ұқсас, көміртегі, сутегі, оттегінен тұрады:
- Жасуша цитоплазмасының, ядросының және органоидтарының негізгі құрылыс материалдары:
- Жасуша цитоплазмасында тұздардан көбірек кездесетіндері:
-
Глицерин мен май қышқылынан тұратын?
-
Бұлшықеттер мен бауыр жасушаларында кездесетін?
-
Еріткіш ретінде өте қажет бейорганикалық зат?
-
Жасушаның цитоплазмасында болмайтын нуклеин қышқылы?
-
Судың жасушалар мен жасушааралық заттардың арасында теңдей бөлуін қамтамасыз ететін бейорганикалық заттар?