+7 (727) 344 95 95
Сдать пробный ЕНТ
Русский

Скачай приложение iTest

Готовься к школьным экзаменам в более удобном формате

logo-device logotype logotype-float

Сөз құрамы. Біріккен сөздер, түрлері, емлесі
Предыдущий конспект Следующий конспект
Конспект

Сөз құрамына қарай екіге бөлінеді:

1) дара сөз;

2) күрделі сөз.

Дара сөз негізгі және туынды тұлғадағы бір ғана сөзден тұрады. Мысалы, киім, киімшең, еңбек, еңбекқор, қызмет, қызметкер, адам, адамшылық, т.б.

Күрделі сөздер екі немесе одан да көп түбірден құралады. Мысалы, ата-ана, ал қара көк, жиырма жеті, Ақшатау, түрегел, күздігүні, т.б.

 

Күрделі сөздер жасалу жолына қарай төрт түрлі болады: бірікен сөздер, қос сөздер, қысқарған сөздер, тіркесті сөздер.

 

Біріккен сөздер екі не одан да көп түбірден бірігіп, тұтас бір ұғымды білдіреді. Мысалы, көкжиек, ешқашан, қонақжай, Жетіқарақшы, сексен, Екібастұз, қыстыгүні, т.б.

 

Біріккен сөз екі түрлі болады:

1) кіріккен сөздер;

2) біріккен сөздер.

Кіріккен сөз – сыңарлары дыбыстық өзгеріске түсіп, біртұтас лексикалық мағына беретін сөздер. Мысалы: қол + қап = қолғап, ендігіден+әрі = ендігәрі, сегіз+он = сексен, бұл+жыл = биыл, алып +бар = апар, тұрып+кел = түрегел, ащы тас = ашудас, жаздың күні = жаздыгүні, Орнын басар = Орынбасар, Өмірі ұзақ = Өмірзақ, солай етіп = сөйтіп, т.б.

 

Түбір тұлғасы дыбыстық өзгеріске ұшыраған біріккен сөздер дәстүр бойынша бірге жазылады: күздігүні, қолғанат, бүгін, қонақасы, т.б.

 

Біріккен сөз – сыңарлары дыбыстық құрамын сақтай отырып, бір мағынаға ие болатын сөздер. Мысалы, аққұтан, Темірқазық, киікоты, ханталапай, т.б. Біріккен сөздер әрқашан бірге жазылады: кәсіпорын, ақкөгершін, бұзаубас, т.б.

 

Біріккен сөздер
Аң, құс, жәндік, өсімдік атаулары Географиялық атаулар (жер, су, планета аттары) Кісі аттары Анатомиялық атаулар Ән, күй, өлең атаулары Ойын атаулары Тұрмыс атаулары Белгісіздік, болымсыздық атауы

Жолбарыс

Көкторғай

Көлбақа

Аққу

Көкемарал

 

Талдықорған

Есекқырған

Ұлытау

Ыстықкөл

Ақбастау

 

Ақбөпе

Иманәлі

Нұрбек

Ақгүл

Айдос

 

Ашішек

Бел омыртқа

Көкбауыр

 

 

 

Саржайлау

Балқадиша

 

 

 

 

Орынтаппақ

Ханталапай

 

 

 

 

Көшбасшы

Еңбекақы

Отбасы

 

 

 

Ешбір

Әркім

Кейбір

Әлдекім

 



Вопросы

  1. Құрманғазының күйін белгілеңіз.

  2. Біріккен сөзді анықтаңыз.

    Талдықорған қаласы — Алматы облысының орталығы.

  3. Екі түбірден жасалған сөзді көрсетіңіз.

  4. Сөйлемдегі біріккен сөздерді табыңыз. Бүгін шекарашылардың қауырт қимылдаған күні болды.

  5. Біріккен түбірден тұратын қала атауын көрсетіңіз.

  6. Екі түбірден жасалған сөзді көрсетіңіз.

  7. Екі түбірден тұратын күйші есімін анықтаңыз.

  8. Екі түбірден құралған аспап атауын анықтаңыз.

  9. Біріккен түбір сөзді белгілеңіз.

  10. Біріккен сөзді белгілеңіз.

  11. Біріккен сөзді белгілеңіз.

  12. Біріккен сөзді табыңыз.

  13. Біріккен сөздер қатарын табыңыз.

  14. Біріккен сөзді табыңыз.

  15. Сөйлемдегі біріккен сөзді көрсетіңіз. Есен сөзді осыған әкеліп тіреді де, жауап тосып отырып қалды.

  16. Біріккен сөздер қатарын белгілеңіз.

  17. Кіріккен сөзді анықтаңыз.

Сообщить об ошибке